ارزدیجیتال تزوس به زبان ساده
تزوس (Tezos) یکی از متفاوت‌‌ترین پلتفرم‌‌های ارز رمزنگاری شده است که از زمان ثبت رکورد 232 میلیون دلاری در عرضه اولیه سکه (ICO) خود توجه‌‌ها را به خود جلب کرد. از آن زمان تاکنون، تزوس مشکلات بزرگی را از سر گذرانده است؛ از شکایت‌‌های گروهی شرکت کنندگان در ICO گرفته تا کشمکش قدرت میان صاحبان دارایی معنوی سورس کد تزوس با آرتور (Arthur) و کتلین بریتمن (Kathleen Breitman)، رئیس پیشین و یوهان گورز (Johann Gevers) عضو هیئت مدیره.
در این مقاله با تاریخچه متفاوت و نحوه کار این پلتفرم آشنا خواهید شد. اختلافات موجود در فضای این پلتفرم به تازگی فروکش کرده و به سطح اختلافات معمول در دنیای کریپتوکارنسی نزدیک شده است. چندی پیش با گذشت یک سال از ثبت رکورد ICO، بنیاد تزوس (Tezos Foundation) بتانت (Betanet) خود را راه‌‌اندازی کرد. با وجود مطرح شدن تاریخچه‌‌ی برجسته‌‌ی تزوس، مفهوم و تکنولوژی حقیقی زیربنای آن در بیرون از جامعه‌‌ی تزوس آن گونه که باید مورد توجه قرار نگرفته است. اکنون که گرد و خاک فروکش کرده این پرسش مطرح می‌‌شود که تزوس چیست و چگونه به اینجا رسیده است؟
تاریخچه‌‌ای عجیب و متفاوت تزوس زاده‌‌ی ذهن آرتور بریتمن است دانشمند کامپیوتر و اقتصاددانی که در سال 2014 با نام مستعار اِل.اِم. گودمن (L.M. Goodman) یک سند معرفی کسب و کار و یک برنامه کاری منتشر کرد. بریتمن مدتی پس از انجام این کار دنبال ثبت یک شرکت رفت و سال بعد آن را با نام « کمپانی راهکارهای دینامیک دفتر ثبت» (Dynamic Ledger Solutions, Inc) در شهر دِلاوِر راه‌‌اندازی نمود.
بریتمن خود به مدیر اجرایی شرکت تبدیل شد و حق مالکیت معنوی سورس کد تزوس را برای شرکت به دست آورد. وایت پیپر (whitepaper) تزوس آرتور بریتمن و همسرش کتلین که پیش‌‌تر در Bridgewater Associates و R3 کار می‌‌کرد، تصمیم گرفتند یک رویداد عرضه اولیه سکه (ICO) برگزار کنند تا سرمایه‌‌ی لازم برای ساخت پلتفرم تزوس را گردآوری کنند. این تصمیم پس از آن گرفته شد که بریتمن‌‌ها نتوانستند با روش‌‌های رایج سرمایه‌‌ی لازم را به دست آورند. تزوس طوری طراحی شده که یک شبکه‌‌ی خود – ترمیمی، بی‌‌مجوز، توزیع‌‌شده و همتا به همتا باشد و بر مبنای قراردادهای هوشمند کار کند. تاکید این پلتفرم روی فراهم آوردن یک دموکراسی نامتمرکز با استفاده از اجماع اثبات سهام است تا به سرمایه‌‌گذاران اجازه دهد به صورت درون زنجیره‌‌ای در پروتکل اداره‌‌ی پلتفرم سهیم باشند و کاربران سمت و سوی شبکه را مشخص نمایند.
در جولای 2017 برگزاری ICO تزوس 232 میلیون دلار برای بریتمن‌‌ها گردآورد آن‌‌ها با این سرمایه بنیاد تزوس را در شهر زاگ سوییس بنیان نهادند. آن‌‌ها از یوهان گِوِرز خواستند ریاست بنیاد را بپذیرد و قرار بود پس از آن شرکت DLS آرتور همراه با حقوق معنوی سورس کد تزوس به این بنیاد افزوده شود. ولی اوضاع طبق برنامه پیش نرفت و میان بریتمن‌‌ها و گورز اختلاف افتاد. روی کاغذ، گورز به عنوان رئیس بنیاد تزوس و یکی از اعضای هیئت مدیره‌‌ی آن کنترل پول‌‌های به دست آمده از ICO را در اختیار داشت و کسانی که او برای گرداندن بنیاد تزوس به هیئت مدیره آورده بود در این اختلاف نقش داشتند.
توکنهای ICO می‌‌بایست به شرکت کنندگان و بلاکچینی که با مجوز نرم‌‌افزار رایگان منتشر شده بود تحویل داده می‌‌شد ولی انتشار آن مدام به تاخیر می‌‌افتاد و این مساله شرکت کنندگان در ICO را نگران کرده بود. بریتمن‌‌ها کوشیدند گورز را از هیئت مدیره کنار بگذارند که پیامد آن بروز آشفتگی میان این دو معارض و ریزش در جامعه‌‌ی تزوس و شرکت DLS آرتور بود.
ارزدیجیتال تزوس به زبان ساده
خیلی زود شرکت DLS به هدف شکایت‌‌های گروهی تبدیل شد. شاکیان مدعی بودند توکنهای تزوس (که تِزی [Tezzies] نام دارد) باید اوراق قرضه محسوب شود و در کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) ثبت گردد تا امکان فروش قانونی آن‌‌ها به سرمایه‌‌گذاران وجود داشته باشد. تلاش برخی از شاکیان برای بازپس‌‌گیری سرمایه‌‌های خود حاصلی در پی نداشت و SEC در اقدامی تاریخی از ترس اینکه اقدامات قانونی آینده‌‌‌‌اش به خطر بیفتد، درخواست اعمال قانون آزادی اطلاعات را رد کرد. در نهایت، گورز و اعضای هیئت مدیره‌‌ی همراه او در فوریه 2018 به خواست خود کناره‌‌گیری کردند و دو نفر از اعضای جامعه‌‌ی تزوس که از آرتور بریتمن پشتیبانی کرده بودند جای آن‌‌ها را گرفتند؛ مایکل ماونی (Michael Mauny) و رایان جسپرسون (Ryan Jesperson).
جزئیات کامل این کناره‌‌گیری را می‌‌توان در نوشته‌‌ای که در وایرد (Wired) منتشر شد پیدا کرد. در ماه‌‌های پس از این جابه‌‌جایی بنیاد تزوس آپدیت اندکی روی پلتفرم خود انجام داد و این مساله باعث شد نگرانی جامعه‌‌ی تزوس همچنان ادامه پیدا کند. سپس در ما گذشته این بنیاد اعلام کرد کسانی که سال گذشته در ICO تزوش شرکت کرده‌‌اند باید KYC/AML ارائه کنند.
این تصمیم واکنش تندی از سوی جامعه توزش در پی داشت و شرکت کنندگان آن را تیر خلاص تزوس پس از مشکلات پی در پی دانستند. همان طور که پیش‌‌تر اشاره شد، بتانت تزوس چند هفته بعد راه‌‌اندازی شد و بالاخره نخستین سری توکنهای تزوس منتشر گردید. جای شگفتی نیست که اندک صرافی‌‌های پشتیبان تزوس شاهد فروش گسترده‌‌ی این ارز بودند. کسانی که توکنهای خود را نگه داشته بودند هم تصور می‌‌کردند پروژه‌‌ی تزوس بالاخره راه افتاده و وعده‌‌هایی که از مدت‌‌ها پیش درباره‌‌ی این پلتفرم داده شده بود در نهایت قرار است عملی شود.
تزوس چیست و چگونه کار می‌‌کند؟
تزوس یک پلتفرم بی‌‌مجوز، توزیع شده و خود – ترمیمی است که با به کارگیری قراردادهای هوشمند یک ساز و کار منحصر به فرد اداره‌‌ی درون – زنجیره‌‌ای به وجود آورده و نسبت به پلتفرم‌‌های همسان مانند اتریوم چند مزیت چشمگیر دارد. تمرکز اصلی پلتفرم تزوس روی طراحی ماژولار با پروتکل درون – زنجیره‌‌ی جزیی است که از یک مدل اجماع اثبات سهام پیشرفته برخوردار است و به تمامی شرکت کنندگان امکان می‌‌دهد در اداره‌‌ی ساختار پلتفرم نقش داشته باشند.
ارزدیجیتال تزوس به زبان ساده
برنامه رابط
شبکه تزوس با بهره‌‌گیری از یک برنامه رابط شبکه (network shell) امکان اداره‌‌ی و قابلیت‌‌های خود – ترمیمی منحصر به فردی ایجاد کرده است. برای درک چگونگی کار برنامه میانجی شبکه در تزوس باید پروتکل معمول بلاکچین را به سه پروتکل زیرشاخه‌‌ی جداگانه تقسیم کنیم.
پروتکل شبکه (The Network Protocol)
پروتکل تراکنش (The Transaction Protocol)
پروتکل اجماع (The Consensus Protocol)
پروتکل شبکه که معمولا آن را پروتکل «شایعه» (gossip) می‌‌نامند تعیین می‌‌کند که تراکنش‌‌ها چگونه میان گره‌‌های شبکه رد و بدل شوند. همچنین دانلود بلاکچین، کشف همتایان و ارسال بلوک به شبکه نیز مربوط به این پروتکل است. پروتکل شبکه در سطح کلی معمولا از پیشرفته‌‌ترین نوآوری‌‌ها و فعالیت‌‌ها برخوردار است. پروتکل تراکنش به وسیله‌‌ی زبان اسکریپت نویسی ارز کریپتو تعریف می‌‌شود و در مورد بیتکوین آن را به نام «مدل خروجی تراکنش پرداخت نشده» (Unspent Transaction Output Model) یا UTXO می‌‌شناسند. در نمونه‌‌ی بیتکوین، این پروتکل شامل همه چیز است؛ از ایجاد بیتکوین در حین استخراج گرفته تا به کارگیری امضا‌‌های دیجیتالی برای تایید تراکنش.
معمولا به هر فورک از پروتکل تراکنش «سافت فورک» (soft fork) می‌‌گویند. این فورک‌‌ها معمولا چندان بحث برانگیز نیستند (دسته‌‌کم در مقایسه با هارد فورک نیستند). پروتکل اجماع را می‌‌توان مهم‌‌ترین زیرشاخه از پروتکل دانست، چرا که نحوه‌‌ی دستیابی به اجماع یا اتفاق نظر روی حالت بلاکچین را میان همه‌‌ی گره‌‌های شبکه تعریف می‌‌کند.
بیتکوین از مدل اجماع گواه کار (اثبات کار) استفاده می‌‌کند ولی تزوس از یک فرم بهبودیافته‌‌ی گواه سهام (اثبات سهام) استفاده می‌‌نماید. این پروتکل برای ادامه‌‌ی کار و اعتبار بلاکچین نقش حیاتی دارد، زیرا از پرداخت دوبل جلوگیری کرده و بلاکچین را تغییرناپذیر می‌‌سازد. هر فورک از پروتکل اجماع «هارد فورک» (hard fork) نامیده می‌‌شود. هارد فورک‌‌ها به راحتی می‌‌توانند اختلاف ایجاد کنند.
معمولا هارد فورک‌‌ها تمایل دارند در موارد شناخته شده همچون بیتکوین و بیتکوین کش جوامع ارز کریپتو را بخش‌‌بندی کنند.
تزوس با طراحی خاص خود می‌‌کوشد این مشکل را از ریشه حل نماید. برنامه رابط شبکه‌‌ی تزوس، پروتکل‌‌های تراکنش و اجماع را در آنچه که «پروتکل بلاکچین» (blockchain protocol) خوانده می‌‌شود درهم می‌‌آمیزد.
پروتکل بلاکچین مجموعه‌‌ای همسان از تغییرات همزمان در حالت جهانی بلاکچین است که در آن کار اپراتورها روی حالت زنجیره به تعریف شدن بلوک‌‌های بلاکچین می‌‌انجامد. از این رو، پروتکل بلاکچین درون‌‌نگر است و اجازه می‌‌دهد بلوک‌‌ها بر خود پروتکل تاثیر بگذارند.
این مساله پیامدهای مهمی دارد چرا که به پلتفرم ویژگی خود – ترمیمی می‌‌دهد و سهم‌‌گذاران می‌‌توانند مستقیما به آپدیت‌‌های پروتکل در سیستم رای دهند. برنامه رابط شبکه بین پروتکل شبکه و پروتکل بلاکچین (پروتکل‌‌های تراکنش و اجماع) نقش میانجی بازی می‌‌کند. در این راستا، مسئولیت برنامه رابط شبکه نگهداری بهترین زنجیره‌‌ی شناخته شده برای کلاینت است. تزوس به زبان OCaml نوشته شده و برنامه میانجی شبکه‌‌ی آن توانایی تشخیص 3 شی را دارد.
بلوک‌‌ها
تراکنش‌‌ها
پروتکل‌‌ها
در OCaml، ماژول‌‌ها می‌‌توانند مستقیما پروتکل موجود را تغییر دهند (ترمیم کنند). نکته‌‌ی مهم دیگر این است که برنامه رابط شبکه نقشی بازدارنده برای حملات DDoS دارد. برجسته‌‌ترین ویژگی پلتفرم تزوس توانایی آن در پیاده‌‌سازی پروتکل‌‌هایی است که می‌‌توانند خود را ترمیم کنند. این اتفاق در سطح پروتکل می‌‌افتد و در ظاهر آن را به ویژگی اداره‌‌ی درون – زنجیره‌‌ای می‌‌بینند.
اداره تزوس
اداره‌‌ی پلتفرم تزوس به طور کامل در دست سهم‌‌گذاران است. همه‌‌ی دارندگان ارز تزوس می‌‌توانند در اداره‌‌ی پروتکل شرکت کنند و به آپدیت‌‌هایی که از سوی توسعه‌‌دهندگان برای پروتکل ارائه می‌‌شود رای دهند.
توسعه‌‌دهندگان می‌‌توانند صورت‌‌حساب‌‌هایی را به آپدیت‌‌های پیشنهاد خود پیوست کنند تا رای دهندگان در صورت پذیرفته شدن پیشنهاد بر اساس این صورت حساب‌‌ها پاداش دریافت کنند. ساز و کار ابتدای رای‌‌گیری از پیش تعریف شده است ولی فرآیند اداره پروتکل می‌‌تواند در جریان پیشرفت شبکه این ساز و کار را تغییر دهد. شرایط راه‌‌انداز زیادی وجود دارد که می‌‌تواند به بروز تغییر در پروتکل بینجامد و ساده‌‌ترین آن‌‌ها رای هر سهم‌‌گذار است.
با این وجود، فرآیند اداره‌‌ی پلتفرم، امکان اجرای راه‌‌اندازهای بسیار پیچیده‌‌تری را فراهم آورده است؛ مانند اثبات اعتبار و مطابقت اصلاحیه‌‌های جدید با اصلاحیه‌‌هایی که در سطح گسترده پذیرفته شده‌‌اند و با رای سهم‌‌گذاران به پایه‌‌های اصولی پلتفرم تبدیل شده‌‌اند.
ارزدیجیتال تزوس به زبان ساده
قراردادهای هوشمند و تایید رسمی
دیگر ویژگی مهم تزوس تایید رسمی برنامه‌‌ها است که از جنس ریاضی است و هدف از آن حفظ امنیت و پیشگیری از ورود باگ در کدهای قراردادها است.
استفاده از تایید رسمی در کنار زبان برنامه‌‌نویسی OCaml یکی از پیشرفت‌‌های برجسته در منطق قراردادهای هوشمند است که به چند مورد هک از جمله بهره‌‌کشی DAO و هک کیف پول پریتی (Parity) انجامیده است.
اجماع اثبات سهام و بیکینگ (baking)
گواه سهام در تزوس در حقیقت پیاده‌‌سازی ترکیبی از چند مفهوم مختلف از جمله اسلشر (Slasher)، زنجیره‌‌ی فعالیت (Chain of Activity) و گواه سوختن (Proof of Burn) است. تزوس به جای استخراج از شیوه‌‌ای به نام «بیکینگ» (Baking – به معنی پختن) استفاده می‌‌کند. در بیکینگ، ساخت بلوک به دست سهام‌‌گذارانی انجام می‌‌شود که به جای اجرای گواه کار (PoW) برای حل مسائل سخت ریاضی، در صورت انتخاب تصادفی یکی از توکنهای خود، وظیفه‌‌ی ساخت بلوک را بر عهده می‌‌گیرند.
همه مجبور نیستند در فرآیند بیکینگ شرکت کنند. کاربرانی که نمی‌‌خواهند در آن شرکت کنند می‌‌توانند نمایندگی توکنهای خود را به دیگران واگذار کنند تا در صورت برگزیده شدن این توکن‌‌‌‌ها، نماینده در بیکینگ شرکت نماید.
بیکرها (Bakers یا همان شرکت کنندگان در بیکینگ) در صورت گزینش از چند هفته قبل مطلع می‌‌شوند و در نهایت باید توکنهای خود را سپرده‌‌گذاری کنند. این سپرده که «اوراق قرضه» (bond) نامیده می‌‌شود در حقیقت یک سپرده‌‌ی دینامیک اوراق بهادار است که بر اساس شمار بلوک‌‌هایی که ساخت آن‌‌ها به نماینده محول شده، تغییر پیدا می‌‌کند.
ارزدیجیتال تزوس به زبان ساده
بیکرها برای کارهای درستکارانه‌‌ی خود (ایجاد موفقیت‌‌آمیز یک بلوک معتبر) پاداش می‌‌گیرند و برای کار نادرست (تلاش برای پرداخت دوبل، ایجاد بلوک در شاخه‌‌های گوناگون) تنبیه می‌‌شوند.
تزوس در این پروسه از ریزه‌‌کاری‌‌های دیگری نیز استفاده می‌‌کند؛ مانند رول‌‌ها (Rolls) و تصدیق بیک (bake endorsing) که در آن از یک سهم‌‌گذار می‌‌خواهند به وجود یک بلوک گواهی دهد و اعتبار آن را تایید کند. رول‌‌ها دسته‌‌هایی از توکن هستند که در سطح نماینده انباشته شده‌‌اند و نشان دهنده همبستگی نسبتی میان قدرت بیکینگ و میزان توکنهای تخصیص داده شده به آن هستند.
برای انجام بیک باید دسته‌‌کم یک RAM به ظرفیت 8GB و یک اینترنت مناسب داشت. همچنین باید مقداری توکن تزوس در اختیار داشت. جزییات مشارکت و چیزهای لازم برای ایفای نقش در شبکه و جامعه تزوس را می‌‌توانید در وب‌‌سایت آن ببینید.
نتیجه
تزوس با وجود اختلافات برجسته در ابتدای راه، حالا نسخه بتای پلتفرم خود را راه‌‌اندازی کرده و نوآوری‌‌های نویدبخشی همچون امکان اداره را ارائه نموده است. اداره‌‌ی شبکههای بلاکچین یکی از پرزحمت‌‌ترین وظایفی است که یک نفر می‌‌تواند بر عهده بگیرد. زمینه‌‌ی این کار کاملا تازه است و شامل ساخت مکانیزم‌‌های پایا و منصفانه‌‌ی اداره شبکههای بزرگ برای کاربران نامتمرکز است.
امروزه بسیاری از بلاکچین‌‌ها ادعا می‌‌‌‌کنند برای مشکلاتی که شبکههای پیشگام همچون بیتکوین و اتریوم با آن‌‌ها رو‌‌به‌‌رو شده‌‌اند راه‌‌حل‌‌های بزرگی دارند. این شبکه نوآوری‌‌های منحصر به فردی ارائه داده‌‌اند، با این وجود پایایی، امنیت و کاربرد عملی در این زمینه هنوز به طور کامل مخقق نشده است. شاید با یک ساز و کار اداره که امکان رشد خودکار را به پلتفرم می‌‌دهد، تزوس بتواند مدل تازه‌‌ای از اداره‌‌ی درون – زنجیره‌‌ای برای شبکههای نامتمرکز مقیاس‌‌پذیر به ارمغان آورد.
منبع finmag
ارزدیجیتال تزوس به زبان ساده
مطالب بیشتر
دیدگاهتان را بنویسید